Polaroids

André Kertész (1894-1985), de grote Hongaarse fotograaf, zoon van een Joodse boekhandelaar, verhuisde in 1936 samen met zijn vrouw, Elizabeth, van Parijs naar New York. Hij kon zijn werk niet te gelde maken vanwege zijn gebrek aan zakelijk inzicht, ook beheerste hij het Engels niet. In 1947 accepteerde hij daarom een baan als fotograaf voor het House & Garden tijdschrift (Condé Nast), waarbij hij foto's moest maken van de interieurs van de huizen van de rich & famous. Dit werk zou hij vijftien jaar doen. Het zorgde weliswaar voor een stabiel inkomen, maar tegenover zijn vriend Brassaï, een andere legendarische Hongaarse fotograaf, zei hij dat hij een 'dode' was. Elizabeth ontpopte zich echter als een formidabele zakenvrouw van een cosmetica-bedrijf waardoor ze riant konden gaan wonen en zich een zomerhuisje in Connecticut konden veroorloven. Toen stortte ze zich op de promotie van het werk van haar echtgenoot stortte, en met succes. Het schijnt van begin af aan een zeer turbulent huwelijk te zijn geweest, maar kennelijk hield Elizabeth als het om zaken ging haar hoofd koel. 

Na haar overlijden in 1977 ziet Kertész een kleine glazen buste in een etalage van een boekhandel op 8th Street en University Place: 'I was very touched...the neck and shoulder...it was Elizabeth. I went in, and I looked and looked and decided: "Don't buy," I didn't want to see this always before me, you understand. But after three months...it was a horrible day: March, cold, nobody on the streets. I went over. I was alone in the store. "May I help you?" De buste figureert vervolgens in de Polaroids die Kertész gaat maken. Hij stapte op deze camera over, omdat hij op deze manier snel kon werken, daarnaast was hij aan hetzelfde formaat gewend uit zijn jongensjaren in Boedapest en zijn begintijd in Parijs. Bovendien was het verschijnen van de foto een magisch procédé. Kertész is dan 85 jaar oud, hij koopt een tweede glazen buste, fotolijstjes, soms op maat gemaakt, waarin de Polaroids worden gedaan om ze vervolgens op Elizabeths piano te zetten en die te fotograferen. Het bizarre is dat soms de Twin Towers op de achtergrond opduiken, in onze ogen wellicht bijna een symbool van de geliefden die ten onder gaan, soms aan elkaar, met op de voorgrond de twee hemelse verschijningsvormen die nooit vernietigd lijken te zullen worden. Afgezien van Arnon Grunbergs roman De asielzoeker, waarin een man de kleren van zijn overleden vrouw aantrekt, weet ik even niet zo snel een ander voorbeeld van een kunstenaar die het vasthouden van de hand van een overleden echtgenoot/echtgenote zo teder weet te verbeelden.